Afghanistan: نامزدان از خدا بترسند و به حال ملت رحم کنند --- خارجی ها ملت افغانستان را به عنوان گروگان در چنگال زورمندان قومی و ... گذاشتند و به این زورمندان بیشتر اهمیت دادند و هیچ گاه به مردم و خواست آنان توجهی نکردند -- اگر دیموکراسی را پدیده ای برای رشد جوامع می دانند و این که دیموکراسی کشورها را به سوی ثبات و امنیت می رساند و اگر دیموکراسی یک نظام مردمی است بدون شک دروازۀ ورود به این نظام، انتخابات است. رای مردم زمانی پاسخ می دهد که همه افکار، علایق دخیل در نهاد های زمینه ساز انتخاباتی نسج گرفته از باورهای دیموکراتیک و رشد یافته در فضای دیموکراتیک و زمینه سازی ها بر محورهای قانونی و اصولمند باشد. با این همه چرا روند انتخابات در افغانستان این گونه بی اعتبار شده است؟ -- موسی فریور استاد پوهنتون در برنامه نگرش گفت: سوال اصلی این است که دیموکراسی لیبرال غربی و لوازم آن آیا با شرایط افغانستان سازگار است یا خیر. دیموکراسی در کشورهای غربی سابقه ی یک یا دو قرن دارد و در کشورهایی که زمانی مستعمرۀ آن ها بوده مانند هند نیز یک قرن تجربه شده است. در افغانستان اما شرایط برای پذیرش و نهادینه شدن دیموکراسی آماده نیست. لازمه ی دیموکراسی انتخابات و لازمۀ انتخابات، دیموکراسی است. -- وی یکی دیگر از موارد مهم و ضروری برای نهادینه ساختن دیموکراسی را وجود احزاب سیاسی دانست و افزود: احزاب سیاسی محصول تجارب طولانی یک ملت است. احزاب راه را برای وصول و حصول قدرت و انتقال آن به طور مسالمت آمیز آسان می سازند. یک حزب به نمایندگی از وجدان اعضای خود یا به عنوان خرد جمعی اعضای خود در اولویت های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی برنامه ای مشخصی دارد و در صورتی که به قدرت برسد آن را تطبیق می کند. -- در جامعه ی قانونمند احزاب و اشخاص برای رسیدن به قدرت سیاسی راه های مسالمت آمیز قدرت سیاسی را طی می کنند. احزاب با آزادی های تشکیلات، تظاهرات و حضور در مسایل مختلف جامعه به جذب افراد جامعه می پردازند. نبوداحزاب نیرومند در انتخابات 1393 و دو انتخابات قبلی ریاست جمهوری و پارلمانی از نواقص مهم نظامی بود که خارجی ها خصوصاً امریکا به خورد ما داد. اگر در انتخابات ما احزاب قدرتمند که ریشه در تاریخ افغانستان دارد وجود می داشت و نه این احزاب زیادی که وجود آن ها بی معنی است، انتخابات ما با موفقیت انجام می شد و دولت بعدی روی کار می آمد. -- فریور تصریح کرد: متاسفانه نوع نگاه رهبران سیاسی افغانستان به قدرت و رسیدن به آن متفاوت از کشورهای دیگر است. در دوران جهاد شرایط ایجاب می کرد که اسلحه به دست بگیریم ولی بعد از آن با شرایط صلح آمیز جامعه به احزابی نیاز است که به نیازمندی های کل جامعه در همه ابعاد و میادین پاسخ بدهد. اشتباه تنظیم های ما این است که نوع نگاه آن ها به قدرت همان نگاه سابق در زمان اشغال شوروی است. اکنون شرایط به کلی تغییر کرده است اما احزاب جهادی نتوانستند متناسب با شرایط جدید پس از سقوط دولت طالبان خود را سازگار سازند. -- دوم، حاکمیت علاقه مند نبود که احزاب قوی در کشور شکل بگیرد و وارد میدان رقابتی شود. از سوی دیگر خارجی ها نیز چنین اراده ای نداشتند تا با احزابی که ممثل افکار جامعه باشد و از اقشار مختلف مردم با دیدگاه های متفاوت نمایندگی کند، روبرو شوند. عوامل داخلی و خارجی سبب شد تا انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی در دو دور گذشته به خوبی برگزار نشود. در این راستا موسسه هایی که برای برگزاری انتخابات تعبیه شدند در دو کمیسیون برآمده از اعتماد ملت نبودند و بر اساس سهمیه بندی زورمندان قومی و مذهبی تشکیل شدند. -- موسی فریور خاطرنشان ساخت: با نگاهی به 13 سال گذشته می بینیم که مقام های حکومتی بین 2 تا 3 هزار تن به طور مشخص همواره جابجا می شده است گویا قحطی مردان و زنان سیاسی بوده است کس دیگری به جز این اشخاص در عرصۀ سیاست و قدرت حضور نداشت. خارجی ها ملت افغانستان را به عنوان گروگان در چنگال زورمندان قومی و مذهبی گذاشتند و به این زورمندان بیشتر اهمیت دادند و هیچ گاه به مردم و خواست آنان توجهی نکردند. هر نامزدی که پول و امکانات داشته رسانه ها در خدمت وی بوده و از همراهی نهادها و زورمندان برخوردار بوده است. نوع نگاه افراد فرصت طلب و به اصطلاح موقع شناس بر اساس میزان حمایت خارجی از نامزد بود. این نگاه نفی ارادۀ یک ملت، ظلم عظیم در حق یک ملت و قربانی های آن است. -- به باور استاد پوهنتون، جوان افغانستان باید قرائت جدیدی از 13 سال گذشته به عنوان بخشی از تاریخ کشور داشته باشند و برای پرهیز از تکرار این اشتباهات، منطقی، بیطرفانه و نقادانه بیندیشند. -- وی در مورد مشروعیت سیاسی حکومت وحدت ملی گفت: زعامت کشور باید بر اساس مشروعیت داخلی محاسبه شود و نه بر معیار مشروعیت خارجی. سیاسیون ملت را چنان در فضای زشت قومی غرق کردند که مجالی برای معقولانه اندیشیدن و تصمیم گیری منطقی به مردم ندادند. وقتی معیار رأی یک جوان تحصیلکرده در افغانستان به نامزد مورد نظر، زبان مشترک باشد پس انتخابات یک ملعبه و بازیچه است در حالی که باید به برنامه ها رأی بدهیم و نه به اشخاص.