آرمان ملی - دریای هیرمند هلمند یا نیل افغانستان --- رودخا نه هیرمند یا نیل افغانستان موجب ایجاد مدنیت های بزرگ شده ودر سرسبزی ولايت هاي اطراف خود نقش تاریخی در افغانستان داشته و به حیث سبد غذا و کندوی غله منطقه به حساب رفته است، بنابرین خاک نیمروز از نوع خاک وادی های نیل و دجله، سند وغیره دره های حاصل خیزاست. مکما هون انگلیسی که در تعیين سرحدات غربی نقش داشته درباره اراضی نیمروز چنین نوشته است: (حاصل خیزی اراضی نیمـــروز بی مانند و فراوانی آب رودخا نه هیرمند این ایالت را غنی ترین از حیث محصولات زراعتی قرار داده است.) --- لارد کرزن انگلیسی نایب سلطنه هند برتانوی در اواخر قرن 19 میلادی به اهمیت آبادانی ولایت نیمروز چنین گفته است: (زمانی ولايت نيمروز امروز و سيستان ديروز معروف جهان و حاصل خیزی آن مشهور آفاق بود، سکنه زیاد داشت و نهر های مجلل و پر جمعیت داشته سکنه غنی و با ثروت بودند.) شکي نیست که در صورت جلوگيري از مداخله ايران كه خود را در زير شعار (اسلام مرز ندارد) پنهان ساخته است و بيشرمانه و علني مانع اعمار سد (كمال خان) روي درياي هلمند مي شود، بار دیگر به همان اندازه آباد و معمور خواهد شد. اگر به ولايت نیمروز از طرف حكومات ملي و مردمي در پلان هاي انكشافي حق اولويت داده شود و توسط واليان با وجدان كه از منافع علياي كشور بدون تعلقات و وابستگي به ايران و به همكاري مردم آن والا و آبیاری درست، آیا شهرت(کندو و غله و سبد غذا) تاریخی خود را باز بدست نخواهد آورد؟ آینده آباداني ولایت نیمروز بسته به ايجاد حكومت ملي كه از وابستگي ايران بتواند خود را نجات دهد و به اعطاي حق السكوت كه در طول حيات نظام هاي غيرمردمي و ضد منافع علياي مردم حق شــــــناس افغانستان، از ديروز تا امروز توسط دولت ايران به اشكال مختلف تأديه شده و فعلاً به شكل علني به ارگ نشينان پرداخته مي شود تداوم يافته است، خاتمه داده شود و در غير آن حاكميت ملي و تماميت ارضي ما مورد سوال قرار مي گيرد! --- اصطخری و ابن حوقل دو جغرافیه نویس معروف اسلامی در یک هزار سال قبل نوشته اند که: (بین زرنج مركز ولايت نيمروز و بست مركز ولايت هلمند کانال کشیده شده بود به نام (سنارود) هنگام طغیان آب مال التجاره توسط کشتی ها میان دو شهر رفت و آمد داشت و حمل و نقل مي شد). در سی میلی شهر زرنج مركز ولايت نيمروز یک سلسله بند ها روی هیرمند وجود داشت که از اینجا مقدار زیاد آب در پنج نهر به طرف شهر زرنج مي رفت. --- در تاريخ سيستان راجع به درياي هلمند اين نيل افغانستان نقل قول شده است: (در تاریخ گذشتۀ وطن نام هیرمند به نام (هیتومنت) یعنی هیتوبه پل وسد (منت) و یامند به معنی رودخانه یاد شده است. اين رودخانه که بعد از پیچ و خم ها، سنگلاخ هاي عظیم عبور مي کند، مي توان گفت پهنایش در بعضی از نقاط کم شده که اسب هم قدرت عبور از عرض ده متری آن را ندارد. طول این رود خا نه در حدود 1200 الی 1400 کیلومتر و بزرگـــــترین رودخا نه در میان سند و فرات در شرق حسا ب شده است.) --- نظر به قول مکماهون انگلیسی که در مورد رودخا نه هیرمند می گوید: (رودخا نه هیرمند یا هلمند که در اوقات عادی، در هر ثا نیه 2000 فت مکعب آب به ولایت نیمروز مي دهد، در موقع سیلاب های فوق العاده مانند سیلاب سال 1885 م این میزان 600 –700 هزار فت مکعب آب در ثا نیه می کشد)، نظر به قول مؤرخین: رودخانه عظیم همان قدر که در دره های سهمگین کوه پایه های مرکزی کشور، خشمگین است همین که از بند کجکی می گذرد از غریوش می کاهد و به صورت یک رودخانه بسیار پر فیض و سودبخش در مي آيد، دلتای هیرمند که امروز نیمروزش مي خوانند، ظاهراً از بند کمال خان آغاز می گردد. باید گفت که فاضلاب هر یک از شاخه های هیرمند در هامون صابري می ریزد و از همین فاضلاب است كه يك بخشي نهايت كوچك ساحه (میان کنگی) ایران از آن بهره برده است، در حالي که با تأسف در موقع کم آبی به صورت مشکل می تواند ولسوالی های خود ما را چون ولسوالی چاربرجک، کنگ و مرکز ولایت را آبیاری کند. -- More, - at: http://armanemili.af/detail.php?pid=5000