Afghanistan: چگونه فراموش کنیم جنایتی را که هنوز زخم‌هایش تازه است؟ --- انتشار فهرست پنج هزار قربانی «اگسا»، سازمان استخبارات وقت افغانستان در بین سال‌های ۱۳۵۷- ۱۳۵۸ خورشیدی که بعدا به کام و خاد تغییر نام داد، زخم‌های کهنه و دردناک مردم افغانستان را تازه کرد؛ مردمی که با هر تغییر رژیم و با هر درگیری میان گروه‌های سیاسی و نظامی- از کمونیست‌ها تا مجاهدین و طالبان- کشته شده، زخم برداشته و ناپدید گشته‌اند. -- در فهرست کشتارهای بی‌رحمانه ‌شان، نام شاگردان مکاتب و ماموران ساده‌ی دولت و دوکانداران عادی وجود دارد. اندک‌ترین مخالفت خصوصی هم منجر به کشته شدن افراد به‌دست مامورین مخوف رژیم تره‌کی- امین شد. -- بدون شک نه با رفتن امین جنایت‌های دولتی و جناحی خاتمه پیدا کرد و نه با روی کار آمدن رژیم‌های بعد از آن. به‌ویژه وقتی جنگ‌های داخلی، تنظیم‌های مجاهدین را به جان هم انداخت، به‌خاطر تصاحب قدرت سیاسی مردم عادی تلفات دادند، زخمی شدند و ناپدید گشتند. --- بدون شک، تمام رژیم‌های سه دهه گذشته با وجود دشمنی‌های خونین خود روی یک چیز توافق دارند: باید جنایت‌های گذشته فراموش شود، به قربانیان بی‌اعتنایی گردد و وقتی کسانی صحبت از نقض حقوق بشر کردند، انکار گردد و با پرخاش آنان سرکوب شوند. برای همین، منشور هم‌دیگربخشی را در پارلمان به تصویب رساندند تا دیگر کسی در مورد جنایت‌های جنگی دولت‌های قبلی حرفی نزند. اکنون که نمایندگان پارلمان فهرست پنج هزار نفر کشته‌های حکومت خلق را در پیش روی خود دارند، باید بیشتر به عمق اشتباه خود پی برده باشند: عفو گروه‌ها و رژیم‌هایی که در نقض حقوق بشر و جنایت علیه بشریت دست دارند، امر نابخشودنی و نشان‌دهنده سقوط اخلاقی و تباهی معنوی عفوکنندگان است و آن‌ها نشان می‌دهند که جان مردم عادی در برابر منافع سیاسی‌شان هیچ ارزشی ندارد و حاکمیت قانون حروف با ارزش ولی روی کتاب است. -- به همین خاطر، انتشار نام قربانیان دست‌کم این فایده را دارد که وقتی دولت و جناح‌های سیاسی می‌خواهند گذشته انکار شود و کسی به مرارت و رنج‌های قربانیان گروه‌های سیاسی و نظامی سه دهه گذشته رسیدگی نکند، با افشای قتل‌ها و شکنجه‌ها و سربه‌نیست شدن‌ها، صحبت در مورد جنایت‌های گذشته وجدان عمومی جامعه ما را بار دیگر تکان می‌دهد. مردم با مرور کارنامه‌ی گروه‌های سیاسی موجود، بایستی از آنان فاصله بگیرند و از قوماندانان و سیاستمداران گذشته، قهرمان و منجی حال نسازند.